Tuin winterklaar maken: tips op een rij

Regen, (vries)kou en ijs: Koning Winter is langzaamaan weer in aantocht. Oktober en november zijn bij uitstek de maanden om de tuin weer winterklaar te maken. De weersomstandigheden zijn in deze periode vaak nog aangenaam en mild, waardoor het werken in de tuin nog een prettige aangelegenheid is.

Als u het goed doet, heeft de tuin in het voorjaar veel plezier van die werkzaamheden. Maar hoe bereidt u de tuin optimaal voor op de winter? Wij tonen het u aan de hand van een aantal handige tips. Aan de slag!

Planten beschermen

Hoewel we de laatste jaren geen al te strenge winters hebben gehad, blijft het weer in Nederland onvoorspelbaar. Het is zeker niet ondenkbaar dat het kwik dit jaar weer vaak en ruim onder het vriespunt zal zakken. Het is dus zaak om voorbereidingen te treffen en uw vorstgevoelige planten te beschermen tegen de kou. Doet u dit niet dan bestaat de kans dat ze zullen afsterven. Zoek bij het winterklaar maken van de tuin dus goed uit welke planten extra bescherming nodig hebben. Hiervoor zijn enkele handvatten:

• Niet-winterharde planten kunt u beschermen door ze af te dekken met aarde, humus of bladeren.
• Met een rietmat, windbreekgaas, vliesdoek of met bijvoorbeeld noppenfolie kunnen vorstgevoelige (wintergroene) planten tegen de ergste koude, sneeuw en wind beschermd worden.
• Dek de wortels van grotere, vaste planten (bijvoorbeeld rododendrons) af met een extra laagje stro of bladeren. Gevallen bladeren (behalve eikenblad) mag u dus gerust in de tuin laten liggen (maar liever niet op het gazon).
• Laat afgevallen bladeren, takken en dode stengels buiten het gazon liggen. De bladeren zorgen voor een beschermende, isolerende laag voor de vaste planten. Een bladerdeken zorgt er daarnaast ook voor dat de bodem minder snel uitdroogt.
• Haal planten die in bloembakken staan voor de winter naar binnen.
• Een veelgehoorde ‘tip’ is het strooien van een laagje tuinturf. Helaas geldt voor veel planten juist het tegenovergestelde. Tuinturf heeft de eigenschap veel vocht op te nemen en dit heeft als resultaat dat de turflaag nat en koud blijft. Vooral voor jonge planten is dit niet goed.
• Een uitzondering zijn de planten die van een zure bodem houden (of zuurminnende planten). Tuinturf maakt de bodem namelijk zuur. De rododendron en heideplantjes houden van een wat zuurdere bodem en kunnen dus wel wat tuinturf waarderen.

Het wintergazon

U wilt natuurlijk ook dat uw gazon goed de winter doorkomt en er in het voorjaar weer netjes bij ligt. U kunt het gazon gemakkelijk winterklaar maken door de volgende stappen na te lopen. Meer weten over het onderhouden van uw gazon?

• Hark het merendeel van de bladeren weg. Zo blijft het gras licht opnemen en behoudt het zijn groene kleur.
• Door de lagere temperaturen groeit het gras minder snel. het gras kan gemaaid worden zolang het nog groeit.Houd hierbij een hoogte van 4 tot 5 centimeter aan, het liefst laat u het gras iets langer dan kort de winter ingaan.
• Steek de graskanten nog een keer af. Zo blijft het gazon ook gedurende de wintermaanden mooi recht.
• Bemesten is niet nodig in de wintermaanden, wel kunt u het gazon bestrooien met kalk
• Laat eventuele sneeuw op het gazon liggen. De grasmat houdt zich prima onder een sneeuwlaagje.

  Tip: meer weten over het onderhouden van uw gazon? We schreven er eerder een uitgebreide blog over!

• Probeer zo weinig mogelijk te lopen over een bevroren gazon. Zo blijft het gras onbeschadigd.

De vijver winterklaar maken

Het is ook zaak om de vijver tijdig winterklaar te maken. Het gros van de vijverplanten sterft in de late herfst af. Het rottingsproces leidt vaak tot de vorming van (lichtelijk) giftige gassen die niet goed zijn voor de rest van het vijverleven.

Dit probleem kunt u makkelijk bestrijden door een ijsvrijhouder met luchtpomp in de vijver te plaatsen. Zo ontstaat er een wak waardoor gassen kunnen ontsnappen. Bovendien komt op die manier extra zuurstof in het water, wat weer gunstig is voor vissen en andere vijverbewoners zoals amfibieën en ongewervelde dieren. Met deze maatregel kunt u volgend jaar weer genieten van een levendige vijver.

Nu de bomen hun bladeren gaan verliezen is het ook aan te raden om te voorkomen dat deze bladeren in de vijver terecht komen. Bladeren die in de vijver vallen zullen naar verloop van tijd naar de bodem zakken en een dikke, rottende laag vormen. Deze rottende laag is ongunstig voor de waterkwaliteit van. Om te voorkomen dat er blad in uw vijver terecht komt kunt u een net over de vijver spannen.

Denk aan de vogels

De winterse vogelrijkdom in Nederland is groot. Naast de jaarrond aanwezige standvogels, zijn er ’s winters ook veel wintergasten uit Scandinavië en Oost-Europa te vinden in ons land. Omdat de winter voor vogels een tijd van schaarste is, kunt u ze een handje helpen.

Dit kunt u onder meer doen door drinkbakken van vogels leeg te maken of er gaas overheen te leggen. De vogels mogen er namelijk wel uit drinken, maar er niet in badderen. Natte vleugels lopen in de winter het risico te kunnen bevriezen. Ook kunt u vogelhuisjes schoonmaken en ophangen op een veilige plek, want vogels brengen er graag de koude nachten door.

Door pinda’s en vetbollen op te hangen kunt u vogels in de wintermaanden ook aan een extra, calorierijk maal helpen. Een extra bonus is dat de interactie tussen diverse vogels in uw tuin een mooi natuurschouwspel oplevert. Daar kunt u tijdens koude winterdagen heerlijk van genieten.

Haal kuipplanten naar binnen

Vanaf half oktober stijgt de kans op nachtvorst aanzienlijk. Zorg daarom dat u voor die tijd alle kuipplanten uit uw tuin heeft gehaald. Bewaar deze planten in een koele ruimte (tussen de 5 en 15 graden), zoals bijvoorbeeld een schuur. Houdt er daarbij rekening mee dat bladhoudende soorten licht nodig hebben, terwijl bladverliezende planten prima in een donkere ruimte kunnen worden opgeslagen.

Houdt gedurende de winter de potgrond matig vochtig. Wanneer u de planten in het voorjaar sterk afknipt, zal uw kuipplant weer uitgroeien tot een prachtige plant.

Verwijder eenjarige en uitgebloeide bloemen en planten

Tegen het einde van de herfst zijn veel eenjarige bloemen en planten wel uitgebloeid. Het is verstandig om deze eenjarigen voor de eerste nachtvorst te verwijderen. Afgestorven stengels en plantenresten gaan na vorst rotten en worden vies. De planten kunnen er gewoon met wortel en al uitgetrokken worden. Op de vrijgekomen, kale, plekken kunt u alvast wat voorjaarsbollen planten of opvullen met bijvoorbeeld winterheide. Grote planten kunt u  in oktober scheuren en elders in de tuin weer uitzetten.

Tip: meer weten over het onderhouden van vaste planten? We schreven er eerder een uitgebreide blog over!

Zorg goed voor de grond

Woel de tuingrond los, dit zorgt ervoor dat de aarde niet ‘dicht’ gaat zitten tijdens de winter. Wanneer u vervolgens compost over de losse grond strooit zal deze dankzij regen en sneeuw automatisch gemengd worden met de aarde.

Bomen en struiken snoeien

Het snoeien van bomen en struiken is ook een belangrijk onderdeel van het winterklaar maken van de tuin. Zorg er in elk geval voor dat u deze klus voor de kerst uitvoert en het liefst in een periode waarin het niet vriest. Vanaf januari komt de sapstroom van berken en veel fruitbomen bijvoorbeeld weer op gang en te laat snoeien kan ‘bloeden’ van de snoeiwonden veroorzaken. Ook groenblijvende hagen zoals buxus of klimop kunnen het beste in de late herfst worden gesnoeid.  

Bloembollen planten

Oktober en november zijn goede maanden om alvast bloembollen te planten voor het voorjaar. Denk bijvoorbeeld aan krokussen, narcissen, hyacinten en tulpen. Door de bloembollen al in de herfst te planten, kunt u in het voorjaar al vroeg genieten van bloeiende plantenpracht in uw tuin. Hoe eerder ze de grond staan, des te eerder ze in het voorjaar ook beginnen te bloeien.

Tip: meer weten over bloemen en planten die u kunt planten? We schreven er eerder een uitgebreide blog over!

Planten ondersteunen

Bepaalde planten, met name stevige grassen met een opgaande groeiwijze, kunnen wel wat steun gebruiken wanneer het vriest. Onder de druk van een dikke laag sneeuw of rijp kunnen ze gemakkelijk knappen of beschadigd raken. Dit kunt u voorkomen door er een plantensteun omheen te zetten. Zo voorkomt u winterschade en kunt u ook in het volgende seizoen weer genieten van al het moois in uw tuin.

Water afsluiten

Heeft u waterleidingen en tuinslangen in de tuin? Dan is het belangrijk dat u het water op tijd afsluit. Zorg er in ieder geval voor dat het water is afgesloten wanneer er vorst wordt verwacht. Het is tevens verstandig om vorstgevoelige waterleidingen of tuinslangen leeg te laten lopen, om schade door uitzettend ijs te voorkomen. Wanneer u losstaande sproeiers in uw tuin heeft staan, kunt u deze het beste binnen opslaan.

Rozen snoeien

Is uw tuin verrijkt met rozen? Dan is het zaak om ook die planten de broodnodige aandacht te geven voordat de winter aanbreekt. Snoei rozen tot op kniehoogte af (circa 40 centimeter vanaf de grond). Wacht altijd tot ze zijn uitgebloeid voordat u de snoeischaar ter hand neemt. Verwijder dan ook alle bladeren, inclusief het reeds gevallen bladmateriaal. De reeds afgeworpen bladeren bevatten vaak schimmelsporen of roest. Als u ze weghaalt, voorkomt u dat het oude bladmateriaal in het voorjaar het nieuwe blad aantast.